Nad morzem

Historia Kołobrzegu

24 May 2012r.

Najdawniejsze wiadomości o Kołobrzegu sięgają VIII wieku. Wtedy już docierali tu kupcy z Dalekiego Wschodu i z Południa po bursztyn, a kupcy znad Dniepru po sól. Dziiieje i rozwój tej starej osady słowianskiej są silnie związane a kolską, a czas największego dobrobytu przypada na okres Bolesławów. Znaczenie Kołobrzegu musiało być bardzo- duże, skoro w r. 1000 Bolesław Chrobry zakłada tu pierwsze biskupstwo pomorskie, które jednak wkrótce potem upadło- w czasie nawrotu do pogaństwa po śmierci Mieszka II. Mimo to wpływ kultury polskiej sięga aż tu, dowodem tego jest np. fakt fundowania- w Kołobrzegu klasztoru -benedyktynek przez zakon benedyktynów w Mogilnie w Wielkopolsce. Benedyktynki otrzymują wieś Prześmino w powiecie kołobrzeskim oraz kościół św. Jana i warzelnie soli w samym Kołobrzegu, a zatem -dobrze im się działo i mogły tu utrzymać swą -placówkę przez długie wieki. Dopiero pod silnym naporem niemczyzny w XIV wieku zmuszone były opuścić Kołobrzeg. W Kołobrzegu kwitnie kultura polska przez całe średniowiecze. Nawet hitlerowcy przyznali, że zanim Niemcy rozpoczęli tu swą kolonizację, znaleźli na tym miejscu na prawym brzegu Parsęty w pobliżu ujścia do morza starą osadę słowiańską. Ludność tej osady zajmowała się -rybołówstwem i żeglarstwem. N-a własnych -okrętach -kupcy kołobrzescy docierali w XII wieku do Rugii, Uzinami-a, Bornhoiknu, a nawet do Dani. Żegluga była tak rozwinięta, że nieraz większość obywateli znajdowała się na morzu (np. w r. 1124 w chwili przybycia do Kołobrzegu misji św. -Ottona-) -Gały handel jak i -statki -oraz rękodzielnictwo znajdowały się w rękach kilkunastu [bogatych rodów mieszczańskich, które posiadały również wielkie majątki ziemskie w okolicy Kołobrzegu. Na mocy układu między księciem Warcisławem IV -a- biskupem Hermanem z Kamienia w r. 1255 przybyli tu pierwsi koloniści niemieccy, którzy ©-trzymali samorząd na prawie lubeckim oraz różne przywileje w postaci czynszów z soli ii rybołówstwa, a także możność korzystania- z lasów sąsiednich i, łąk nadrzecznych. Aby zagarnąć handel miasta, Niemcy założyli u ujścia rzeki -przystań okrętową i w ten, sposób utorowali sobie drogę wypadową -dla swej ekspansji politycznej w głąb Pomorza. Kołobrzeg rozbudował -się, przystąpił d-o Hanzy i wzbogacił ma handlu -nie tylko solą, lecz także suknem, szkłem, w-iine-m i korzeniami. W mieście powstały pięknie budynki i. kamieflia i ćegJy, wiele kościołów, a nawet w XVI wieku zostały założone wodociągi na wzór gdańskich. Na podstawie akt miejskich z XVI i XVII wieku można stwierdzić, że jeszcze wtedy mieszkało w Kołobrzegu około stu rodzin polskich oraz kilkaset innych niejasnego pochodzenia. Największy ich odsetek wykazują ulice Słowiańska, Siodlarska, św. Mikołaja. Wśród nowych obywateli przyjętych do miasta figurują np. Kasper Daiewilcz, skrzypek, Grzegorz Swiętosz i inni. W r. 1653 opanowują Kołobrzeg Brandenburczycy, którzy budują tu silne fortyfikacje, rozszerzone potem przez Fryderyka Wielkiego. Za czasów Napoleona kupcy kołobrzescy skorzystali z blokady Anglii, kupowali na Wyspach Brytyjskich sukno i sprzedawali wywożąc w głąb Europy. Nie mogli tego przeboleć Francuzi i w r. 1807 rozpoczęli oblężenie. Prusacy stawili zacięty opór i obronili się. Dopiero legiony polskie pod dowództwem gen. Dąbrowskiego zdobyły twierdzę. W walce zginął pruski komendant Kołobrzegu, któremu potem zbudowano pomnik. O te same fortyfikacje w marcu 1945 r. walczyły wojska radzieckie i polskie. Pierwsza dywizja polska zdobyła szturmem umocnione bastiony niemieckie. Zwiedz a n i e: Najprzód idziemy do latarni morskiej stojącej u ujścia Parsęty. Na jej zewnętrznej ścianie widnieje napis: „Wieczna pamięć bohaterom poległym w walce z faszystowską Germanią". U stóp latarni w starannie utrzymanym ogrodzie kwietniki ozdabiają groby poległych żołnierzy radzieckich .i polskich. Ze szczytu latarni widok na cały port, uzdrowisko i miasto dźwigające .się z gruzów. W porcie wydobyto już wszystkie wraki okrętowe z dna basenów portowych i z rzeki. Przybywają statki szwedzkie, duńskie i inne po węgiel. Z gruzów odbudowane magazyny pełne są towarów sprowadzanych z zagranicy. Czynne są wieże ciśnień, stacja pomp, hala rybna i inne urządzenia. Kołobrzeg powoli -staje się także portem -rybackim i -miastem rybaków i przemysłu związanego- z. przetwórstwem rybnym. 12 Stąd idziemy uo osiedla rybackiego (ulice Rybacka i Łomżyńska), -dokąd przeniesiono' z Darłowiai Główny Urząd Rybacki. Transporty ryb idą z Kołobrzegu, koleją i specjalnymi samo-chodami^chłodniami- do Piły, Poznania, i Wrocławia, które są naturalnym zapleczem kołobrzeskiego przemysłu morskiego. W Kołobrzegu powstały fabryki sieci, rybackich, żagli i innych, części, -dla łodzi rybackich. Rozbudowuje się wędzarnie ryb i fabryki przetwórcze, mianowicie mączki rybnej jako paszy dla- zwierząt domowych oraz pomocnicze jak fabryka skrzyń i paczek. Z osiedla rybackiego udajemy się do śródmieścia, gdzie warto wspiąć się na -szczyt wieży katedry będącej dziś w gruzach (80 metrów wysokości), aby ogarnąć jednym spojrzeniem całość budzącego się do- życia miasta. Ze szczytu widok jeden z najlepszych na wybrzeżu. Z katedry zachowała się imponująca swymi rozmiarami fasada powstała z połączenia obu potężnych zachodnich wież murem sięgającym 74 m (zbudowana wr. 1646). Kościół postawiono w -r. 1255 w stylu wcziesinogotyekim jako trójn-a-wową halę. W r. 1410 dobudowano boczne nawy, tak iż było ich pięć. Dziś katedrę odbudowuje się na koszt państwa.-Z bogatego wnętrza nie pozostało prawie nic. Między nawą główną a prezbiterium widnieją szczątki smukłych arkad „lektorium" zbudowanego z cegieł glazurowanych i wspartego ima ośmiob-oezny-ch filarach. Na środku nawy przed lektorium znajdował się olbrzymi 7-riamienny świecznik brązowy z r. 1327, wsparty na trzech lwach. Co się z n-irn stało, nie wiadomo. Drugim -cennym zabytkiem wykonanym z brązu jest -chrzcielnica z, r. 1355, obecnie odnalezienia w Dygowie, 11 km od Kołobrzegu. Uratowała is-ię również kołatka z XIV wieku, przedstawiająca głowę lwa w otoczeniu symboli iszterech ewangelistów o-r-az postaci Chrystusa (dziś w Muzeum w Szczecinie). W kościele parafialnym przy wąskiej uliczce na południe od katedry oglądamy ołtarz, i kilka figur uratowanych z, katedry od zniszczenia oraz ogromny żyrandol z -drzew-a, 4 metry długości, z figurą M. Boskiej i z tablicą herbów rodziny, która ofiarowała to arcydzieło sztuki -katedrze w XV wieku. Świecznik ten wyróżnia się bogactwem rzeźb i świetną techniką wyk-onainia, a został znaleziony wśród ruin, cały i -nietknięty. W tym samym kościele w przedsionku -stoi zabytkiowa -chrzcielnicia przykryta dużą tacą cynową z rzeźbą św. Jerzego (z r. 1779), również znaleziona wśród gruzów katedry. Okrążając 'Stare Miasto, oglądamy resztki dawnych murów obronnych, baszt, bram miejskich i różnych fortyfikacji średniowiecznych. Najcenniejszym zabytkiem z XVI wieku jest Baszta Prochowa, okaz dawniej setukil fortyfikacyjnej. Dom Schiffenów przy ulicy Kresowej 15, 'dziś Muzeum Miejskie, jest ciekawym zabytkiem gotyku' z attyką barokową. Idąc na Przedmieście Szczecińskie przez most na Młynówce, widzimy szczątki Bramy Młyńskiej, dalej młyny biskupie z wczesnego średniowiecza ma Parsęcie. Ulica Szczecińska wiedzie na róg ulicy Rybackiej, gdzie w kościele św. Krzyża widnieje olbrzymi krucyfiks rzeźbiony z, drzewa, artystyczne dzieło- wykonane przez syma niemieckiego' pastora.