Nad morzem

Swarzewo

18 July 2013r.

Swarzewo Wieś nad Zatoką Pucką w pobliżu Władysławowa, na Kępie Swarzewskiej zwana Kaszubską Częstochową. W Sanktuarium MB Królowej Polskiego Morza z XIX w. znajduje się cudowna figura Madonny (MB Rybacka) z XV w. Według legendy została wrzucona przez luteranina do morza koło Helu i przypłynęła do Swarzewa. Jest ona celem pielgrzymek Szatarpy Wieś w okolicy Starogardu Gdańskiego, położona na przesmyku między jeziorami Szpę-gawskim Północnym i Południowym. W pobliskim Lesie Szpęgawskim w latach 1939-1945 hitlerowcy dokonywali masowych egzekucji 5 000 - 7 000 osób różnej narodowości, w tym pacjentów pobliskiego szpitala dla umysłowo chorych w Kocborowie. Odnaleziono 39 zbiorowych mogił, ku czci pomordowanych wzniesiono pomnik. Sztutowo Wieś na Żuławach Wiślanych. W czasie II wojny światowej w sąsiedztwie wsi, w latach 1939-1945 przez 2078 dni działał Obóz Koncentracyjny Stutthof. Początkowo hitlerowski obóz dla jeńców cywilnych, od 1941 r. specjalny obóz i obóz pracy wychowawczej, od 1942 r. do wyzwolenie - obóz koncentracyjny. W 1942 r. zainstalowano pierwszy piec krematoryjny i rozpoczęto budowę Nowego Obozu - 40 prefabrykowanych baraków. Przez obóz przeszło ok. 110 000 więźniów z 25 krajów Europy, zginęło ok. 65 000. Byt on pierwszym hitlerowskim obozem na terenie Polski i najpóźniej wyzwolonym już po kapitulacji Rzeszy. Szymankowo Wieś między Tczewem i Malborkiem na Żuławach Wiślanych. W okresie międzywojennym stacja kolejowa na terenie Wolnego Miasta Gdańska. Nocą z 31 sierpnia na 1 wrze- Miasto i port rybacki na skraju Wysoczyzny Elbląskiej, nad Zalewem Wiślanym. Za miastem na wzgórzu znajduje się grodzisko Tolkmickie Wały użytkowane w epoce żelaza i we wczesnym średniowieczu. Z wód Zalewu Wiślanego wynurza się niezwykle malowniczy głaz narzutowy Święty Kamień, (obwód 14 m, wys. 2,5 m), dawne miejsce staropruskiego kultu pogańskiego. Tolkowiec 1 Wieś w okolicy Ploskini. Gotycko-barokowy Kościół Św. Marcina z XV w., rozbudowywany. Ołtarz główny z 1614 r. Trąbki Wielkie Duża wieś kociewska w okolicy Pruszcza Gdańskiego. Pierwszy kościót z XIII w., w XVI w. ewangelicki, zniszczony w czasie wojen szwedzkich w XVII w. Na jego miejscu wzniesiono kapliczkę fundacji wojewodziny chełmińskiej Marianny Czapskiej, a na jej miejscu ceglany Kościół Wniebowzięcia NMP z 1740 r. Budynek 1 -nawowy, bezwieżowy. We wnętrzu ołtarze boczne, ambona i chrzcielnica z XVIII w., ołtarz główny i organy z 1880 r„ gdański obraz z o pannach mądrych i głupich z XVIIIw.JesttucudownyobrazMBTrąbkowskiej akustyce, 8-boczna wieża. Po kasacie zakonu przebudowany na szkołę, do 1945 r. ewangelicki. W oknach witraże z pot. XX w. Wiatrak holender z 1806 r., drewniany, podmurowany, rzadkie 5-ramienne skrzydło i obrotowa głowica, od 1983 r. własność prywatna. Mosty na Wiśle: drogowy z lat 1851-1857 (wtedy jednym z najdłuższych na świecie dł. 837 m, miał 10 wież i 2 bramy wjazdowe z pięknymi portalami, zachowały się 4) i kolejowy z lat 1888-1890. Są to zabytki inżynierii budowlanej. Szymbark Wieś u stóp Wieżycy na terenie Wzgórz Szymbarskich. Jest tu prywatne Centrum Edukacji i Promocji Regionu. Można obejrzeć odtworzony schron bojowy Tajnej Organizacji Wojskowej Gryf Pomorski z ekspozycją poświęconą działaczom ruchu oporu z czasów II wojny światowej. Dom Sybiraka to oryginalna drewniana chata zesłańców (konfederatów barskich) z ekspozycją, zbudowana przez Polaków w XVIII w. na Syberii z 300. letnich bali sosny angarskiej, przeniesiona w 2003 r. z Zapleskina (350 km od Irkucka). Są tu modele lagru otoczonego drutem kolczastym i rampy załadowczej z oryginalnym parowozem i wagonami składu zsyłkowego z ekspozycją. W Domu Harcerza jest ekspozycja poświęcona historii organizacji młodzieżowych YMCA i ZHP Skansen to repliki drewnianych domów kaszubskich (dwór szlachecki z Salina, kościół) z ekspozycjami tradycyjnych sprzętów codziennego użytku. Halę Muzeum Ciesielnictwa zbudowano bez użycia gwoździ. Stoi w niej największy na świecie Stół Noblisty im. Lecha Wieś w okolicy Pasłęka nad Kanałem Elbląskim. Ruiny spichlerza z XVIII w. z drewnianą sygnaturką i masywnymi piwnicami z łukowymi sklepieniami. W pobliżu stawy, stary park podworski i droga polna obsadzona wiekowymi lipami. Atrakcją jest 5 pobliskich pochylni (Całuny, Jelenie, Oleśnica, Kąty, Buczyniec) na Kanale Elbląskim umożliwiających ruch wagoników przewożących jednostki pływające. Pozwalają one pokonać różnicę poziomów ok. 99,5 m na odcinku dł. 10 km. Przy pochylni w niedalekim Buczyńcu stoi obelisk głównego projektanta kanału Georga Jacoba Steenke. Koto przystani można obejrzeć maszynownię pochylni i niewielkie muzeum poświęcone historii i budowie kanału. Świecino Wieś okolicy Jez. Żarnowieckiego. Miejsce bitwy wojsk polskich i oddziałów gdańskich pod dowództwem Piotra Dunina z wojskami krzyżackimi w 1462 r., zakończonej zwycięstwem Polaków. Bitwa rozegrała się w pobliżu Jez. Rogoźnica (Witalecz), zakończyła w wąwozie Tczew Miasto nad Wisłą na skraju wysoczyzny Pojezierza Starogardzkiego i Żutaw Wiślanych. W budynku dawnej fabryki gazomierzy znajduje się Muzeum Wisły, część Centrum Wystawienniczo-Regionalnego Dolnej Wisły. Gromadzi ono eksponaty z całego dorzecza Wisły. Prezentowane są dzieje żeglugi wiślanej, łodzie z wykopalisk archeologicznych i współczesne łodzie ludowe (30 łodzi rzecznych). Osobliwością jest ekspozycja ukazująca osadnictwo mennonitów na Żuławach, protestanckiej grupy wyznaniowej, od XVI w. uchodźców religijnych z terenów Flandrii i Fry-zji. Mennonici specjalizowali się w zagospodarowywaniu rolniczym terenów zalewanych przez morze lub rzeki. Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego z XIII w. w stylu gotyku nadwiślańskiego. Monumentalna, murowana wieża, drewniany szczyt odbudowano po pożarze w 1982 r., wiszą tu 4 dzwony. Barokowy wystrój wnętrza, freski Święte Niewiasty XV w. Podominikański, gotycki Kościół Św. Stanisława Kostki z XIV w o bardzo dobrej Wieś w okolicy Pruszcza Gdańskiego na Żuławach Wiślanych. Gotycki Kościót Świętych Piotra i Pawła z XIV w. Nad wejściem do prezbiterium kamienny kartusz z herbem Gdańska i datą 1687 r. Dom podcieniowy z 1720 r. z gęstym rysunkiem konstrukcji szkieletowej szczytów i piętra. Zachowany pierwotny układ wnętrza z wysoką sienią otoczoną galerią komunikacyjną, wielką izbą w skrzydle i czarną kuchnią. W Skansenie Miniatur pokazane jest budownictwo podcieniowe. Trzcinno Wieś na Pojezierzu Bytowskim, nad Jez. Trzciń-skim. Gniazdo rodowe rodziny Massowów. Pałac z parkiem z XIX w., zespół zabudowań gospodarczych z XIX w., kościół szachulcowy z XVII-XVIII i XIX . z cmentarzem. śnia 1958 r. podczas lotu balonem zginął 2. zdobywca Pucharu Gordona Bennetta - pilot Franciszek Hynek, jeden z twórców sportu balonowego w Polsce. W rocznicę Święta Lotnictwa płk Hynek przewoził na pokładzie balonu SP BZB Poznań listy opatrzone okolicznościowym datownikiem. Balon wyleciał z Gniezna, po północy zahaczył o linię wysokiego napięcia i eksplodował. W pobliżu miejsca wypadku stoi pomnik z 1969 r. Szpęgawsk Wieś ulicówka wodna w pobliżu Elbląga nad Jez. Drużno. Ma ona rzadki układ przestrzenny z główną osią - kanałem wodnym. Od XVI w. osiedleni tu mennonici zagospodarowywali bagna i podmokłe łąki (położone -0,2 - -0,7 m p.p.m,), zabezpieczali teren watami i uregulowali system wodny. Sieć kanałów odwadniających pozwoliła na założenie pól uprawnych, rozwój hodowli bydła i transportu wodnego. Wzdtuż kanału płynącego środkiem wsi stoją budynki typu holenderskiego (drewniane domy podcieniowe wsparte na 4 stupach) z XVIII-XIX w., zwrócone frontem do kanału. Zachował się stary uktad pól uprawnych. Na sztucznie podwyższonym terenie jest cmentarz mennonicki z XVIII w. z resztkami nagrobków, użytkowany do 1945 r„ zarośnięty starymi drzewami. Trutnowy Wałęsy (na ok. 200 osób, waga 61, dt. 36 m), jest też wyjątkowo długa deska (dł. 36,93 m, waga 1,11) wykonana z jednej ktody daglezji (wiek drzewa 120 lat, wys. 50 m, waga 151, do 2009 r. rekord Guinnesa). Eksponowane są narzędzia ciesielskie, kołodziejskie, rolnicze, furmańskie, medyczne i gospodarstwa domowego od XVIII w. do 1939 r. W pobliżu modele drewnianych domków letniskowych i odwrócony dom (stojący do góry nogami na dachu). Skansen jest stale rozbudowywany. Ścięgnica Wieś w pobliżu Korzybia. Zespół patacowo-parkowy z lat 1880-1890. Budynek murowany, 2-kondygnacyjny, podpiwniczony, dach mansardowy z lukarnami kryty blachą miedzianą, taras z okazałymi schodami. Park krajobrazowym z XIX w. Śliwice w sąsiedztwie wsi. W bitwie poległ wódz krzyżacki Fritz von Raveneck (pochowany w kościele w Żarnowcu) i dowódca gdańszczan Maciej Hagen. Przy drodze do Wejherowa stoi upamiętniający bitwę pomnik, jest też zarośnięty kurhan Krzyżaki, wg tradycji miejsce pochówku poległych Krzyżaków. W lesie znajduje się głaz narzutowy Boża Stopka, owalny granityt (obwód 2,6 m), są na nim dwa znaki: maleńka stopka i wgłębienie. W pobliżu jest Diabelski Kamień (obwód 12,5 m, wys. 1,8 m). Świerzno Wieś w okolicach Miastka na Pojezierzu Bytowskim. Barokowy Kościół Niepokalanego Serca NMPz 1710 r. Zakład obróbki bursztynu ze szlifiernią, matą ekspozycją etnograficzną narzędzi rolniczych i sprzętu gospodarstwa domowego. We wsi jest budynek mieszkalny z XIX w. wykonany w gdańskim warsztacie w XVII w., koronowany diademami papieskimi przez Jana Pawła II w 1987 r. Tropy Elbląskie śnia 1939 r. o godz. 4.15 (na 30 min. przed ostrzałem na Westerplatte), polscy kolejarze z Szymankowa skierowali niemiecki pociąg wojskowy na ślepy tor. Umożliwiło to żołnierzom polskim wysadzenie mostu na Wiśle wTczewie i zatrzymało pierwszy niemiecki atak. W odwecie rankiem 1 września 1939 r. na stacji kolejowej hitlerowcy rozstrzelali 21 polskich kolejarzy i celników oraz członków ich rodzin. Jest tu cenny kompleks urządzeń kolejowych i zespót szkoty z urządzeniami towarzyszącymi w pobliżu stacji kolejowej. Przy pomniku pamięci pomordowanych kolejarzy odbywają się okolicznościowe uroczystości. Zbiór dokumentów z działalności Polskiej Macierzy Szkolnej w Wolnym Mieście Gdańsk znajduje się w szkolnej Izbie Pamięci.

wczasy, Miejscowości, nad morzem, Pomorskie, Zabytki, Tczew, Świecino, Swarzewo, Szymbark, Sztutowo, Zabytki